Maankwartier Heerlen

Via het treinstation in Heerlen bereiken we een mooi, nieuw stukje Heerlen: het Maankwartier. Met dit bijzondere project moet Heerlen zijn ziel weer terug krijgen. Dat is in ieder geval de insteek van beeldend kunstenaar en ontwerper van het Maankwartier Michel Huisman. Het project werd tot ‘Maankwartier’ gedoopt, omdat het volgens de kunstenaar zo slecht ging met de stad dat het licht in donkere tijden alleen van de maan kan komen. Zo somber als de kunstenaar de situatie schetst, zo dynamisch is het Maankwartier op het moment dat wij er een kijkje nemen.

MIJNWATER

De architectuur van de gebouwen in het Maankwartier verwijst naar de oude mijnindustrie van Heerlen en omgeving. En die oude mijnenindustrie komt ook nog op een andere bijzondere wijze terug in het project: het gehele Maankwartier wordt namelijk aangesloten op mijnwater uit de oude mijnen. “Het is een prachtig project, waar het industriële aspect niet alleen terugkomt in het ontwerp, maar ook door de toepassing van mijnwater”, aldus een enthousiaste Sjoerd Parren, Project Manager bij Mijnwater B.V. Mijnwater zal ervoor zorgen dat de woningen, winkels, kantoren en het hotel in het Maankwartier worden verwarmd en gekoeld en warm tapwater geleverd krijgen. In eerdere Enervisions is al uitgebreid aandacht besteed aan het mijnwaterconcept. Toch nog even een klein geheugensteuntje: met het innovatieve mijnwaterconcept wordt achtergebleven water in de oude, ondergrondse, mijnwaterreservoirs ingezet voor het verwarmen en koelen van vele gebouwen in de omgeving. De mijngangen liggen op verschillende diepten, waardoor het water in die gangen verschillende temperaturen heeft. Het water uit de lager gelegen gangen wordt gebruikt om te verwarmen en het water uit de hoger gelegen gangen om te koelen. Op deze manier draagt Mijnwater bij aan het verduurzamen van het Maankwartier. Naast het gebruik van mijnwater wordt het gehele Maankwartier gebouwd volgens de principes van duurzaam bouwen. Het is de bedoeling dat er een behoorlijke beperking van energieverliezen plaatsvindt. Daarnaast wordt volop ingezet op lokaal hergebruik van warmte en koude.

Danny Wisselo Senior Sales Advisor

Intensieve samenwerking

Opvallend is de intensieve samenwerking tussen Mijnwater en Nathan de afgelopen jaren. Zij werkten al samen voor verschillende mijnwaterprojecten in Heerlen, zoals het APG gebouw en Centrumplan Heerlerheide. Ook voor het Maankwartierproject werd de samenwerking opgezocht. Sjoerd: “Toen Mijnwater bij het Maankwartierproject betrokken werd, is er een hele studie opgezet. Samen met Volantis en Nathan hebben we uitgebreid gesproken over het concept en hoe we dat het beste konden invullen, ieder vanuit zijn eigen expertise”. “We denken met elkaar mee. Vanuit Nathan brengen we de productkennis mee en adviseren we hoe en welke van onze producten het beste ingezet kunnen worden binnen het project”, aldus Roelof. Ronnie vult aan: “Samen hebben we het hydraulische schema, de invulling van de technische ruimtes en het totale energieconcept uitgewerkt. Volantis is de schakel die alles samenvoegt in technische tekeningen. In ons laatste ontwerp moet het concept van Mijnwater, de producten van Nathan en alles wat daar nog bij komt één geheel zijn.” Mijnwater werkt daarnaast samen met een aantal vaste partners als het gaat om het ontwerpen en aansluiten van de installaties op het mijnwaternetwerk. Sjoerd: “Er zijn ontzettend veel mogelijkheden om het energiesysteem van Mijnwater BV uit te breiden met nieuwe aansluitingen. Door samen te werken met verschillende, vaste partners zijn we in staat hier snel en efficiënt op in te spelen.”

Energie-uitwisseling

Het gehele Maankwartier bestaat uit zo’n 50.000 m². Niet zo gek, aangezien het een dorp in een stad is, met een nieuw station, winkels en cafés, een hotel, kantoren, terrassen en woningen op verschillende bouwlagen. Gelukkig hebben alle partijen ervaring met projecten van dergelijke omvang. Het inzetten van warmtepompen in combinatie met warmtedistributie in dergelijke projecten is niet ongewoon, maar de combinatie met het gebruik van mijnwater en de energie-uitwisseling met andere gebieden maakt het project zo uniek. Het mijnwaterconcept bestaat uit een groot distributienetwerk, dat opgebouwd is uit verschillende clusternetwerken. Elk cluster bestaat uit een aantal gebouwen. Binnen zo’n cluster vindt er energie-uitwisseling plaats, afhankelijk van de warmtebehoefte van de verschillende gebouwen binnen zo’n cluster. In het Maankwartier is er één centrale plek die de koppeling vormt met het clusternetwerk. Ieder gebouw binnen een cluster heeft zijn eigen energiecentrale, die bestaat uit een reeks alpha innotec warmtepompen.

''Door samen te werken met verschillende, vaste partners zijn we in staat hier snel en efficiënt op in te spelen''

Brine/water SWP professional warmtepompen

In het gedeelte Noord van het Maankwartier bevinden zich zoals gezegd appartementen, het stadskantoor en wat commerciële ruimtes, zoals een supermarkt. Het stadskantoor is al in gebruik en zo tegen het einde van het tweede kwartaal in 2016 zullen de appartementen ook opgeleverd worden. “Het heeft een tijdje in de steigers gestaan, maar zoals je ziet is het, zeker met de infrastructuur er om heen, een erg indrukwekkend gebouw”, vertelt Sjoerd trots. In de ruim opgezette technische ruimte van het appartementencomplex staan 14 brine/water SWP Professional warmtepompen van alpha innotec, die zijn aangesloten op het mijnwaternetwerk en alle appartementen voorzien van verwarming, koeling en warm tapwater. Daarnaast is er in de technische ruimte nog de mogelijkheid om uit te breiden naar nog eens 14 extra alpha innotec SWP warmtepompen. “Het was een hele bewuste keuze om voor meerdere kleine warmtepompen te kiezen in plaats van één grote machine”, geeft Sjoerd aan. “Op deze manier kunnen we gemakkelijk op- of afschakelen om op wijzigingen in de energiebehoefte in te kunnen spelen. Dit biedt veel voordelen voor de efficiëntie.” Roelof: “Dit type warmtepomp is ook al gebruikt in het APG-project en wij zijn overtuigd van de kwaliteit van dit product. Het mooie is dat er een efficiency check gedaan wordt op de warmtepompen, zodat gecontroleerd wordt of de warmtepompen voldoen aan de verwachtingen en het beloofde COP (rendement) gehaald wordt.”

Mijnwater 3.0

Het mijnwaterconcept heeft sinds de start in 2003 een grote ontwikkeling doorgemaakt. Waar het begon met een individuele aansluiting op het mijnwater (Mijnwater 1.0), werd het concept al snel groter in een clustervorm (Mijnwater 2.0). Vandaag de dag is men zelfs al bezig met de ontwikkeling van Mijnwater 3.0. Sjoerd: “Met Mijnwater 3.0 draait het allemaal om tijd en intelligentie: het herkennen van de vraag. We proberen de energie zo goed mogelijk te sturen, afhankelijk van de behoefte. Als je weet wanneer er behoefte is aan verwarmen of koelen, dan kan je daar op een efficiënte manier op inspelen.” Om dit goed te kunnen voorspellen, moet het profiel van een gebouw in kaart gebracht worden. Sjoerd licht toe: “Stel dat je zondagmiddag een warmteoverschot (restwarmte) in je clusternetwerk hebt, maar je weet dat een gebouw maandagochtend weer warmte nodig heeft, dan kan je ervoor kiezen het warmteoverschot op dat moment het gebouw al in te brengen, in plaats van de warmte weg te laten stromen. Je kan er bijvoorbeeld ook voor zorgen dat die warmte ergens wordt opgeslagen, totdat er vraag naar is. Zo staan er in het Maankwartier 60 kuub buffervaten.” Roelof vult aan: “Ook in de wereld van de warmtepompen gaan we hier naar toe, door bijvoorbeeld in te spelen op weersverwachtingen. Zo worden we met z’n allen steeds efficiënter en energiezuiniger.”